آزمایش کراتین کیناز  یا تست CK-MB که با نام کراتین کیناز-MB نیز شناخته می شود، برای تشخیص حملات حاد قلبی با اندازه گیری سطح آنزیم CK در خون بیمار استفاده می شود. CK-MB یکی از سه ایزوفرم آنزیم کراتین کیناز است و مخصوص عضلات قلب است. این آزمایش برای بررسی ناراحتی قلبی و ارزیابی سطح آنزیم ها و پروتئین های قلب تجویز می شود. علاوه بر این، CK-MB عمدتاً در سلول‌های ماهیچه‌های قلب یافت می‌شود. در برخی موارد، آزمایش‌های اضافی ممکن است در کنار CK-MB انجام شود، مانند آزمایش‌های CK و میوگلوبین. به طور کلی، تست CK-MB نقش مهمی در تشخیص بیماری‌های مرتبط با قلب و هدایت مداخلات پزشکی مناسب دارد.

آزمایش کراتین کیناز چیست؟

کراتین کیناز (CK) آنزیمی است که در قلب، مغز و عضلات ما حضور دارد و وظیفه‌ی اصلی‌اش تولید انرژی برای انقباض عضلات است. وقتی عضله‌ای آسیب می‌بیند، مقدار این آنزیم در خون بالا می‌رود، به همین دلیل اندازه‌گیری میزان CK در خون می‌تواند نشان‌دهنده‌ی آسیب‌دیدگی عضلانی باشد.

آزمایش کراتین کیناز (CK)، که گاهی اوقات به آن آزمایش فسفوکراتین کیناز هم گفته می‌شود، یک تست تشخیصی است که به منظور اندازه‌گیری میزان آنزیم CK در خون انجام می‌گیرد. این آنزیم که نقش مهمی در ساخت و سوخت و فراهم کردن انرژی برای انقباضات عضلانی دارد، در زمان آسیب دیدگی عضلانی یا بعضی بیماری‌های خاص، ممکن است در جریان خون به مقدار زیادی وارد شود.

آنزیم CK در سلول‌های مختلف بدن، مخصوصاً در عضلات اسکلتی، قلب و مغز یافت می‌شود. سه نوع اصلی از کراتین کیناز وجود دارد که شامل CK-MM (در عضلات اسکلتی)، CK-MB (در عضله قلب)، و CK-BB (در بافت مغزی) می‌باشد. البته، CK-MM شایع‌ترین نوع در بین افراد سالم است.

به طور کلی، این آنزیم برای تولید ATP، که سوخت اصلی سلول‌های عضلانی است، از کراتین فسفات استفاده می‌کند. در صورت آسیب دیدگی عضلانی، سلول‌های آسیب دیده CK را آزاد می‌کنند و این موجب می‌شود که سطح آنزیم در خون افزایش پیدا کند؛ بنابراین این آزمایش می‌تواند به تشخیص وضعیت هایی نظیر آسیب عضلانی، انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی) و بیماری‌هایی مرتبط با عضله کمک کند.

زمانی که پزشک احتمال دهد که بیماری یا حالتی باعث آسیب عضلانی شده است، ممکن است تجویز کند که آزمایش CK انجام شود. این آزمایش به خصوص در صورتی که بیمار دچار علائمی نظیر درد یا ضعف عضلانی شده باشد، مهم است. همچنین، برای مانیتورینگ بیمارانی که ممکن است داروهایی مصرف کنند که بر عضلات تأثیر می‌گذارند یا برای پیگیری درمان بیماری‌های نظیر میوپاتی یا دیستروفی عضلانی مفید است.

نحوه انجام آزمایش کراتین کیناز

آزمایش کراتین کیناز معمولاً با خونگیری از ورید بازویی انجام می شود. برای این کار، خونگیر یک سوزن کوچک را در ورید بازوی شما قرار می دهد و مقدار کمی خون را جمع آوری می کند. این فرآیند معمولاً فقط چند دقیقه طول می کشد.

قبل از آزمایش CK، لازم نیست ناشتا باشید. با این حال، مهم است که به پزشک خود در مورد هر گونه دارویی که مصرف می کنید، به ویژه داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، استاتین ها یا داروهای شیمی درمانی، اطلاع دهید. این داروها می توانند بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند.

نتایج آزمایش کراتین کیناز

نتایج این آزمایش معمولاً با واحد “واحد در لیتر” یا “U/L” بیان می‌شود. مقادیر نرمال برای زنان و مردان متفاوت است و با توجه به آزمایشگاه ممکن است کمی متفاوت باشد.

تفسیر آزمایش کراتین کیناز

اگر میزان CK بالاتر از حد نرمال باشد، ممکن است نشان‌دهنده‌ی آسیب‌دیدگی عضلانی، مشکلات قلبی یا حتی بیماری‌هایی مانند میوپاتی باشد. درصورتی که مقادیر بسیار پایین باشد، معمولاً نگران‌کننده نیست ولی باز هم باید تحت بررسی پزشک باشد.

در تفسیر آزمایش کراتین کیناز (CK)، نتایج می‌توانند دریافت‌های بالینی مهمی را برای پزشک فراهم آورند. اول از همه، مهم است که بدانید مقادیر نرمال CK ممکن است بسته به آزمایشگاه و جمعیت مورد بررسی متفاوت باشد، بنابراین هرگونه تفسیر باید در چارچوب محدوده‌های نرمال تعیین شده توسط آزمایشگاه مربوطه صورت گیرد.

برای تحلیل یک آزمایش CK، پزشک ابتدا به میزان آنزیم‌های CK در خون نگاه می‌کند. این مقادیر معمولاً با واحد “واحد در لیتر” (U/L) اندازه‌گیری می‌شود. به طور کلی، مقادیر زیر تا حدودی نشان‌دهنده‌ی محدوده‌ی نرمال هستند:

• برای مردان: ۵۲-۳۳۴ U/L
• برای زنان: ۹۶-۱۴۰ U/L

تحلیل نتایج بالاتر از حد نرمال:
اگر سطح CK بالای حد نرمال باشد، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی آسیب‌دیدگی یا استرس بر عضلات باشد. این حالت ممکن است در نتیجه‌ی فعالیت‌های بدنی شدید، آسیب‌دیدگی مستقیم به عضله، مصرف برخی داروها، بیماری‌های عضلانی، حملات قلبی، یا حتی در پی کم‌آبی بدن رخ دهد. همچنین، برخی شرایط ژنتیکی یا بیماری‌های خودایمنی نیز می‌توانند منجر به افزایش سطوح CK شوند.

تحلیل نتایج پایین‌تر از حد نرمال:
سطوح پایین CK نادر هستند و معمولاً مورد نگرانی قرار نمی‌گیرند. با این حال، در برخی موارد می‌تواند نشان‌دهنده‌ی بیماری‌های خاصی باشد که بر توانایی بدن در تولید CK تأثیر می‌گذارد.

نکات مهم در تفسیر آزمایش:

• تفسیر نتایج باید در کنار سایر نتایج آزمایشگاهی و علائم بالینی بیمار صورت گیرد.
• سطوح بالای CK به تنهایی نمی‌تواند تشخیص قطعی ارائه دهد و باید توسط پزشک و با انجام آزمایشات تکمیلی بیشتر ارزیابی شود.
• مصرف برخی داروها یا مکمل‌ها و حتی نوع رژیم غذایی و ورزش می‌توانند بر سطوح CK تأثیر بگذارند.

 

دلایل انجام آزمایش کراتین کیناز

آزمایش کراتین کیناز (CK) یک آزمایش خون است که برای اندازه گیری سطح آنزیم کراتین کیناز (CK) در خون استفاده می شود. کراتین کیناز یک آنزیم است که در عضلات اسکلتی، قلب و مغز یافت می شود.

پزشکان آزمایش CK را به دلایل مختلفی تجویز می کنند، از جمله:

• تشخیص آسیب به عضلات اسکلتی، قلب یا مغز
• کنترل وضعیت بیماری های عضلانی
• نظارت بر درمان بیماری های عضلانی
• پیشگیری از آسیب عضلانی در ورزشکاران
• تشخیص آسیب به عضلات اسکلتی، قلب یا مغز

آزمایش کراتین کیناز (CK) یک ابزار تشخیصی مهم در پزشکی است که به دلایل متعددی انجام می‌گیرد. در اینجا به صورت کامل و جامع به بررسی دلایل اصلی انجام این آزمایش می‌پردازیم:

تشخیص آسیب عضلانی:
آنزیم کراتین کیناز به ویژه در سلول‌های عضلانی وجود دارد. بنابراین، هرگونه آسیب به عضلات – چه ناشی از ضربه مستقیم به بدن، انجام ورزش‌های شدید، یا به دلیل بیماری‌های بیوشیمیایی یا نورولوژیکی – باعث افزایش سطح CK در خون می‌شود. میزان افزایش CK می‌تواند شدت آسیب را نشان دهد.

بررسی بیماری‌های عضلانی:
بیماری‌هایی مانند دیستروفی عضلانی و میوپاتی‌ها که بر ساختار و کارکرد عضلات تأثیر می‌گذارند، می‌توانند منجر به افزایش مداوم و گاه غیرعادی CK شوند. دنبال کردن الگوهای سطح CK می‌تواند به پزشک کمک کند تا روند این بیماری‌ها و پاسخ به درمان را ارزیابی کند.

پیگیری وضعیت قلبی-عروقی:
CK-MB یکی از زیرمجموعه‌های کراتین کیناز است که بیشتر در عضله قلب یافت می‌شود. افزایش ناگهانی سطح CK-MB می‌تواند نشان‌دهنده‌ی یک حمله قلبی باشد. این آزمایش گاهی برای تایید نتایج حاصل از دیگر آزمایشات مانند تروپونین به کار می‌رود.

ارزیابی اختلالات بیوشیمیایی یا نورولوژیکی:
بالا رفتن سطوح CK-BB یا CK موجود در مغز می‌تواند نشان‌دهنده‌ی آسیب مغزی یا اختلالاتی مانند سکته مغزی یا صدمات شدید سر باشد. اگرچه این آزمایش به تنهایی برای تشخیص اختلالات مغزی کافی نیست، معمولاً بخشی از بررسی‌های تشخیصی است.

تشخیص بیماری‌های التهابی یا خودایمنی:
در برخی بیماری‌های خودایمنی که منجر به التهاب عضلات می‌شوند، مثل میوزیت، سطوح CK می‌توانند بالا باشند. آزمایشات متعدد در طول زمان می‌توانند به پزشک کمک کنند تا فعالیت بیماری و پاسخ به درمان‌های ایمنوسوپرسیو را ارزیابی نماید.

مانیتورینگ اثرات جانبی داروها:
برخی داروها، مخصوصاً ستاتین‌ها که برای کاهش کلسترول استفاده می‌شوند، ممکن است سبب آسیب عضلانی شده و سطوح CK را افزایش دهند. در نتیجه، در بیمارانی که تحت درمان با این داروها هستند، ممکن است برای اطمینان از نبود عوارض جانبی، آزمایش CK به طور منظم توصیه شود.

بررسی علت ضعف عمومی:
گاهی اوقات، بیماران علائم یا نشانه‌های غیرخاصی مانند ضعف عمومی دارند. از آنجا که بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند این علائم را ایجاد کنند، اندازه‌گیری سطوح CK ممکن است در تشخیص دقیق‌تر کمک‌کننده باشد.

انواع آزمایش کراتین کیناز

CK به چند فرم مختلف تقسیم می‌شود: CK-MM (عضلانی)، CK-MB (قلبی) و CK-BB (مغزی). انواع مختلف آزمایش‌ها ممکن است برای بررسی مناطق خاصی از بدن انجام شوند.

آزمایش کراتین کیناز (CK) به چندین نوع تقسیم می‌شود که هرکدام از آن‌ها می‌توانند اطلاعات خاصی در مورد منابع و علل ممکن برای افزایش سطح این آنزیم در خون ارائه دهند. در ادامه، انواع آزمایش‌های CK را لیست کرده‌ام:

1. آزمایش CK کلی (Total CK):

   • این آزمایش سطح کلی کراتین کیناز را در خون اندازه‌گیری می‌کند و شامل تمام ایزوفرم‌های موجود است.

2. آزمایش CK-MM:

   • CK-MM، که در عضلات اسکلتی و قلب یافت می‌شود، شایع‌ترین ایزوفرم CK در بدن انسان است.
   • افزایش این نوع معمولاً نشان دهنده آسیب به عضلات اسکلتی است، اما می‌تواند مربوط به فعالیت‌های شدید بدنی یا بیماری‌های عضلانی نیز باشد.

3. آزمایش CK-MB:

   • CK-MB عمدتاً در عضله قلب وجود دارد و برای تشخیص آسیب قلبی استفاده می‌شود.
   • این آزمایش در مواقعی استفاده می‌شود که یک انفارکتوس میوکاردی (حمله قلبی) مشکوک است. حداکثر سطح CK-MB معمولاً ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از یک حادثه قلبی به دست می‌آید و ۴۸ تا ۷۲ ساعت بعد طبیعی می‌‌شود.

4. آزمایش CK-BB:

   • ایزوفرم CK-BB بیشتر در بافت مغز موجود می‌باشد.
   • این ایزوفرم در حالت نرمال به ندرت در خون یافت می‌شود، اما ممکن است در صورت آسیب مغزی یا انواع خاصی از تومورها افزایش یابد.

5. آزمایش‌های ترکیبی و نسبت‌ها:

   • گاهی اوقات، نسبت CK-MB به CK کلی می‌تواند اطلاعات مهمی ارائه دهد.
   • پزشکان ممکن است از نسبت‌های مختلف به منظور تشخیص بهتر استفاده کنند، مانند نسبت CK-MB به CK کلی که اگر بالاتر از حد معینی باشد، می‌تواند اشاره به یک مشکل قلبی کند.

 

عوارض آزمایش کراتین کیناز

عوارض جزئی مثل کبودی یا سوزش در محل خون‌گیری ممکن است وجود داشته باشند، اما معمولاً خیلی جدی نیستند.

آزمایش کراتین کیناز (CK) یک آزمایش خون معمولی است که معمولاً عوارض جانبی جدی ایجاد نمی کند. با این حال، برخی از عوارض جانبی خفیف ممکن است رخ دهد، از جمله:

• کبودی در محل خونگیری
• خونریزی از محل خونگیری
• عفونت در محل خونگیری

در موارد نادر، ممکن است عوارض جانبی جدی تر رخ دهد، از جمله:

• واکنش آلرژیک
• ترومبوز ورید عمقی
• آمبولی ریوی

عوارض جانبی خفیف آزمایش CK

کبودی در محل خونگیری و خونریزی از محل خونگیری عوارض جانبی شایع آزمایش CK هستند. این عوارض معمولاً خفیف هستند و به خودی خود برطرف می شوند.

عفونت در محل خونگیری یک عارضه جانبی نادر آزمایش CK است. اگر علائم عفونت، مانند قرمزی، تورم یا درد در محل خونگیری را تجربه کردید، باید با پزشک خود تماس بگیرید.

عوارض جانبی جدی آزمایش CK

واکنش آلرژیک یک عارضه جانبی نادر آزمایش CK است. علائم واکنش آلرژیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خارش
• تورم
• تنگی نفس
• کهیر

اگر علائم واکنش آلرژیک را تجربه کردید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

ترومبوز ورید عمقی (DVT) و آمبولی ریوی دو عارضه جانبی بسیار نادر آزمایش CK هستند. DVT یک لخته خون در یک ورید عمیق است. آمبولی ریوی یک لخته خون که از یک ورید عمیق جدا شده و به ریه ها می رود.

علائم DVT ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تورم در یک پا
• درد در یک پا
• قرمزی در یک پا

علائم آمبولی ریوی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• سرفه
• سرگیجه

اگر علائم DVT یا آمبولی ریوی را تجربه کردید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

هزینه آزمایش کراتین کیناز

هزینه آزمایش کراتین کیناز در ایران بسته به عوامل مختلفی، از جمله نوع آزمایش، آزمایشگاه و شهر محل انجام آزمایش، متفاوت است. به طور کلی، هزینه آزمایش CK در ایران بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است.

هزینه این آزمایش ممکن است بسته به کشور و آزمایشگاه متفاوت باشد. برخی اوقات ممکن است تحت پوشش بیمه قرار بگیرد.

نوع آزمایش	آزمایشگاه	شهر	هزینه
CK کل	خصوصی	مشهد	۲۵۰ هزار تومان
CK ایزوآنزیم	دولتی	مشهد	۱۵۰ هزار تومان

آزمایش کراتین کیناز در بارداری

در دوران بارداری، این آزمایش معمولاً تنها در صورت نیاز و زیر نظر پزشک انجام می‌شود، چرا که ممکن است تغییرات فیزیولوژیکی بارداری بر روی میزان CK تأثیر بگذارد.