این مقاله در مورد آزمایشگاه هماتولوژی

هماتولوژی شاخه ای از پزشکی است که به مطالعه، تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری های مربوط به بافت خون می پردازد و ارتباط تنگاتنگی با رشته های مختلف پزشکی و علوم پایه مانند: ایمونولوژی، ژنتیک پزشکی و ژنتیک مولکولی دارد. با توجه به اینکه شمارش دقیق سلول‌ها باعث سرعت بخشیدن به تشخیص صحیح می‌شود، لازم است تمام سلول‌ها با بهترین تکنیک‌ها و روش‌های ممکن انجام شود. این به ویژه برای تعداد پلاکت و تعیین شاخص RBC صادق است.

هماتولوژی چیست؟

هماتولوژی یا علم خون شناسی، علمی است که به بررسی خون، بافت های لنفاوی و سلول های خونی در بدن می‌پردازد. این علم شاخه‌ای از پزشکی است که به تشخیص و درمان اختلالات خونی و لنفوماتیکی می‌پردازد.

هماتولوژی شامل مطالعه شکل و ساختار سلول‌های خونی، انواع سلول‌های خونی (مانند سلول‌های قرمز، سفید و پلاکت)، علائم بالینی و پاتوفیزیولوژی اختلالات خونی، تشخیص اختلالات خونی و لنفوماتیکی و روش‌های درمانی می‌باشد.

هماتولوژیست‌ها، به صورت روزانه با بیمارانی سر و کار دارند که مبتلا به بیماری‌هایی مانند لوسمی، لنفوم، کم‌خونی و سایر اختلالات خونی هستند. برای تشخیص و درمان این بیماری‌ها، هماتولوژیست‌ها از روش‌هایی مانند تست‌های خونی، بیوپسی و مطالعات تصویری استفاده می‌کنند.

 

هماتولوژی مطالعه اختلالات خونی است.

هماتولوژیست ها و هماتوپاتولوژیست ها ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی بسیار آموزش دیده ای هستند که در بیماری های خون و اجزای خون تخصص دارند. این شامل سلول های خون و مغز استخوان است.

آزمایشات هماتولوژیک می تواند به تشخیص کم خونی، عفونت، هموفیلی، اختلالات لخته شدن خون و لوسمی کمک کند.

آزمایشگاه هماتولوژی بالینی طیف گسترده ای از آزمایشات اولیه و پیشرفته هماتولوژی را بر روی خون کامل، سرم، ادرار، مایعات مغزی نخاعی و سایر مایعات بدن انجام می دهد.

 

شمارش کامل خون  CBC که شامل :

• شمارش کلبول های سفید WBC  = در ایمنی بدن نقش دارند.
• شمارش گلبول های قرمز RBC    =  گلبول‌های قرمز که وظیفه انتقال اکسیژن از ریه‌ها به تمام بدن را بر عهده دارند.
• شمارش پلاکت ها
• حجم گلبول قرمز هماتوکریت HCL
• غلظت هموگلوبین. :این پروتءین حامل اکسیژن در گلبول های قرمز است.

برای کمک به تشخیص کم خونی، سرطان های خاص خون، بیماری های التهابی و نظارت بر از دست دادن خون و عفونت

Complete Blood Count  (CBC)

• این ازمایش به تنهایی نیاز به ناشتایی ندارد. اما ممکن است در کنار آزمایشات دیگر تجویز شود که آن‌ها نیاز به ناشتایی داشته باشند.
• مصرف برخی داروها قبل از انجام آزمایش محدود یا قطع می‌شوند.
• از رگ بازویی گرفته می شود. برای انجام این آزمایش روی نوزادان، پرستار پاشنه‌ی پای نوزاد را استریل کرده و یک سوزن کوچک به نام لانست را وارد می‌کند. سپس به آرامی پاشنه‌ی پا را فشار می‌دهد و مقداری از خون را برای بررسی در لوله‌ آزمایش دریافت می‌کند.

بررسی عملکرد مغز استخوان و سایر ارگانهای خونساز بررسی وجود کم خونی های احتمالی و آگاهی از وضعیت شمارش گلبولهای سفید و وجود التهابات و بدخیمی ها بررسی وضعیت انعقادی بدن با شمارش پلاکت ها

 

گلبول های قرمز خون RBC

نمونه : خون وریدی_ برای نوزادان ممکن از یک ابزار تیز به نام لانست برای خونگیری استفاده شود.
از طریق جداسازی سلول های خونی به وسیله سانترفیوژ

دامنه نرمال:

اقایان=۵میلیون تا ۶ میلیون در میلی لیتر

خانم ها =۴تا ۵ میلیون در میلی لیتر

برای انجام آزمایش RBC نیازی به ناشتا بودن نیست و در هر ساعتی از روز می‌توانید این آزمایش را انجام بدهید. ممکن است پزشک به شما پیشنهاد کند که قبل از انجام آزمایش RBC موارد زیر را انجام ندهید:

• به شدت ورزش نکنند.
• استرس نداشته باشند
• کم اب ننوشند
• الکل ننوشند
• داروهای خاصی مصرف نکنند.

 هموگلوبین    HB

این پروتئین وظیفه رساندن اکسیژن از ریه به تمام بافت‌های بدن را بر عهده دارد.

• نمونه خون وریدی
• نیاز به ناشتایی و محدودیت غذایی ندارند.

محدوده طبیعی

اقایان ۱۴ تا ۱۷گرم در دسی لیتر

زنان ۱۲ تا ۱۵ گرم در دسی لیتر

 

Hematocrit : HCT

• نمونه از خراش سر انگشت یا خون وریدی
• میزان ان با استفاده از سانترفیوژ ارزیابی میشود.که در پایین لوله منتقل میشود.
•  به منظور جلوگیری ار لخته شدن از داروی ضد انعقاد استفاده میشود.
• هماتوکریت نسبت گلبول‌های قرمز خون به ماده مایع یا پلاسما در خون را مشخص می‌کند.
•  در واقع مشخص می‌کند که چه مقدار از خون شما از گلبول قرمز تشکیل شده است.

محدوده نرمال

آقایان ۴۱% تا ۵۰%

خانم‌ها ۳۶% تا ۴۴%

 

میانگین حجم گلبول های قرمز خون (MCV) mean corposcular volume

• این پارامتر حجم متوسط گلبول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد و با واحد فمتولیتر اندازه‌گیری می‌شود.
•  نمونه خون معمولاً از ورید داخل قوز آرنج یا بالای دست شما گرفته می شود و در لوله آزمایش جمع آوری می شود.
• اگر با ازمایشات دیگر همراه نباشد نیاز به ناشتایی ندارد.
• آزمایش MCV (سنجش متوسط سایز گلبول های قرمز)
• اگر پزشک مشکوک شود که بیمار مبتلا به کم‌خونی است، از آزمایش MCV برای تایید نوع کم‌خونی استفاده خواهند کرد.

بزرگسالان: ۸۰ تا ۹۵ فمتولیتر

نوزادان تازه متولد شده: ۹۶ تا ۱۰۸ فمتولیتر

 

اگر سطح MCV فرد کم‌تر از ۸۰ فمتولیتر باشد، به احتمال زیاد وی دچار کم‌خونی میکروسایتیک خواهد شد.

از طرف دیگر، اگر سطح MCV بیشتر از ۱۰۰ فمتولیتر باشد، فرد می‌تواند کم‌خونی ماکروسایتیک را تجربه کند. ​

 

 

میانگین متوسط هموگلوبین  (MCH)

• نمونه خون از یک ورید
• توصیه می‌شود برای این آزمایش به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید.
• مقدار هموگلوبین در گلبول قرمز را نشان می‌دهد. مقدار آن باید ۲۷ تا ۳۳ پیکو گرم بر سلول باشد.
• بالا یا پایین بودن سطح MCH در آزمایش خون نشان می‌دهد که فرد مشکوک به بیماری‌های کم خونی و تالاسمی است.

بزرگسالان: ۲۷ تا ۳۱ پیکوگرم

نوزادان: ۳۲ تا ۳۴ پیکو گرم

 

میانگین غلظت هموگلوبین سلولی mchc

• با دیگر ازمایش های rbc انجام میشود. نمونه خون وریدی.
• توصیه : برای انجام این آزمایش هیچگونه محدودیتی ندارید و نیاز نیست پیش از انجام تست رژیم غذایی بخصوصی را رعایت کنید.
• در آزمایش MCHC، سطح غلظت هموگلوبین در حجم مشخصی از سلول­­‌های قرمز خون ارزیابی می‌شود
• با ارائه دهنده مراقبت های  RBC  معنی دار میشود.
• از این فاکتور برای تشخیص آنمی (کم خونی) می‌توان بهره‌برد.

مقدار طبیعی و محدوده‌ی نرمال MCHC در آزمایش خون ۳۳.۴ تا ۳۵.۵ گرم بر دسی‌لیتر است.

 

تفاوت MCHC و MCH در آزمایش خون چیست؟

• MCHC میزان هموگلوبین در واحد حجم را نشان می‌دهد.
• در واقع فاکتور MCHC میزان هموگلوبین را با حجم سلول مرتبط می‌کند.
• مقدار نرمال MCHC در آزمایش خون ۲ ± ۳۴ گرم در دسی لیتر است.
• اما MCH مقدار هموگلوبین در هر گلبول قرمز را تعیین می‌کند.
• مقدار نرمال MCH در آزمایش خون ۲ ± ۲۹ پیکوگرم (pg) در هر سلول است.

HB elect الکتروفورز هموگلوبین

• برای تجزیه و تحلیل هموگلوبین در گلبول های قرمز
• نمونه خون وریدی ___ قبل ازمایش نیاز به امادگی خاصی ندارد.
• انواع هموگلوبین به جریان الکتریکی واکنش نشان می دهند و از یکدیگر دور می شوند. در نهایت انواع هموگلوبین به صورت نوارهای رنگی متفاوت ظاهر می شوند.
• به دنبال انواع غیر طبیعی هموگلوبین می گردد.

 RETIC رتیکولوسیت‌ها

• رتیکولوسیت، یک گلبول قرمز نارس است که مقادیری از آن در خون هر انسانی قابل مشاهده است و از مغز استخوان به داخل خون آزاد می‌شود.
• میزان نرمال آن ۱ تا ۲درصد از کل گلبول‌های قرمز است.
• نوع نمونه: خون تام  این ازمایش کلا بصورت دستی انجام میشود نه با دستگاه.
• این تست به منظور ارزیابی کفایت مغز استخوان در تولید گلبول‌های قرمز(RBC) و همچنین برای تشخیص علت کم خونی انجام می‌شود
• شمارش رتیکولوسیت ها معمولاً همراه با (یا بعد از آن) شمارش کامل خون (CBC) انجام می‌شود.

برای بزرگسالان سالمی که کم‌خون نیستند، حدود ۰.۵٪ تا ۲.۵٪ است.

 

گلبول های سفید خون WBC

آگرانولوسیت ها: لنفوسیت-مونوسیت

گرانولوسیت ها: نوتروفیل-ائوزینوفیل-بازوفیل

از سیاهرگ  بازو یا پشت دست گرفته میشود. نوع نمونه قابل اندازه گیری: خون کامل EDTA دار

رد نمونه:  همولیز شدن.   استفاده از ویال های حاوی ضد انعقاد نا مناسب نظیر هپارین یا سیترات سدیم

• طبیعی بودن یا نبودن میزان گلبول‌های سفید
• نیازی به ناشتایی نمی باشد. ، اما مهم است که در مورد داروهایی که درحال حاضر مصرف میکنید با پزشک خود صحبت کنید.
• شرایط نگهداری: نمونه ها حداکثر ظرف مدت چهار ساعت پس از نمونه گیری و نگهداری در دمای اتاق قابل انجام است. در صورتیکه در دمای ۴ درجه سانتی گراد نگهداری گردند، حداکثر به مدت ۲۴ ساعت انجام آزمایش امکان پذیر است
• پس از گرفتن نمونه روی شیکر قرار میگیرد.

محدوده طبیعی آن ۴۵۰۰ تا ۱۰۰۰۰ سلول در هر میکرولیتر است.

لکوسیتوز زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد این گلبول‌ها از میزان عادی و طبیعی آن بیشتر شود. لکوسیتوز ممکن است به علت موارد زیر ایجاد شود:

• افزایش تعداد نوتروفیل
• نوتروفیل‌ها فراوان‌ترین گلبول‌های سفید خون هستند که ۵۵ تا ۷۰ درصد گلبول‌های سفید خون را تشکیل داده‌اند. زمانی که تعداد آنها بیش از حدی باشد که برای یک فرد با جنسیت، سن، نژاد و شرایط فیزیولوژیکی خاص انتظار می‌رود لکوسیتوز نوتروفیلی ایجاد می‌شود. تعداد طبیعی آنها معمولاً از ۱۰۹* ۸ کمتر است. در صورت تجاوز از این تعداد، احتمال وجود التهاب یا آلودگی باکتریایی وجود دارد.

افزایش تعداد لنفوسیت:

لنفوسیتوز زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد لنفوسیت‌ها در خون بیش از حد طبیعی آن شود؛ یعنی اگر تعداد لنفوسیت‌ها بیش از ۴۰۰۰ عدد برای افراد بزرگسال، ۷۰۰۰ عدد برای کودکان و ۹۰۰۰ عدد برای نوزادان در هر میکرولیتر باشد، لنفوسیت وز وجود دارد.

افزایش تعداد مونوسیت

این گلبول‌ها ۵ تا ۱۰ درصد از تعداد گلبول‌های سفید بدن را تشکیل می‌دهند. مونوسیت‌ها زمانی که نیاز به تشکیل ماکروفاژ باشد به بافت فراخوانده می‌شوند و بیشتر به عنوان گلبول‌های ذخیره از آنها یاد می‌شود. تعداد مونوسیت‌ها برای یک فرد بزرگسال معمولی نباید از ۱۰۹*۱ در یک لیتر تجاوز کند. مونوسیتوز زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد مونوسیت‌ها در خون بیش از این مقدار شود.

 

پلاکتها  PLT:

• پلاکت‌ها (ترومبوسیت‌ها) تکه‌های سلولی خاصی هستند که در لخته شدن طبیعی خون نقش دارند. در آزمایش هماتولوژی CBC تعداد و اندازه پلاکت‌های خون بررسی می‌شوند. نوع نمونه قابل اندازه گیری: خون کامل ضد انعقاد EDTA
• نیاز به ناشتایی ندارد. اگر داروی خاصی استفاده می‌کنید، حتما موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
• قرص های بارداری روی جواب تاثیر دارد.همچنین قبل ازمایش نباید ورزش سنگین انجام شود.
• مصرف هرگونه داروی مؤثر بر نتایج آزمایش را روی برگه بیمار ثبت نمایید. حتما بیمار باید از نظر نشانه خونریزی بررسی بشه.
• کاهش یا افزایش پلاکت خون می‌توانند با بیماری‌هایی مانند ترومبوسیتوپنی همراه باشند.

موارد عدم پذیرش نمونه:

• نمونه خون لخته شده.
• توده یا کلامپ پلاکتی.
• استفاده از ضد انعقاد نامناسب.
• نسبت نامناسب ضد انعقاد با خون.
• نمونه ای که بیش از ۵ ساعت از جمع آوری آن گذشته باشد.

میزان نرمال پلاکت‌ها ۱۴۰۰۰۰ تا ۴۵۰۰۰۰ سلول در میلی‌لیتر است.

Prothrombin Time: PT/INR

نوع نمونه: پلاسمای سیتراته

شرایط بیمار : تزریق هپارین زمان را طولانی می کند

کاربرد:

• برای غربالگری قبل از جراحی
• بررسی کمبود فاکتورهای انعقادی
• مانیتورینگ بیمارانی که تحت درمان با داروهای ضد انعقاد خوراکی هستند
• به عنوان تستی برای ارزیابی عملکرد کبد

هنگامی که وارفارین مصرف می کنید یا خونریزی طولانی مدت یا بی دلیل یا لخته شدن خون نامناسب دارید.

Inr  نسبت نرمال شده بین المللی

برای استانداردسازی نتایج در آزمایشگاه‌های مختلف در ایالات متحده و جهان، یک کمیته سازمان بهداشت جهانی (WHO) استفاده از نسبت نرمال‌شده بین‌المللیINR را توسعه و توصیه کرد.

محاسبه شده بر اساس نتیجه آزمایش PT، برای افرادی که وارفارین ضد انعقاد دریافت می کنند.

معیارهای رد نمونه:

• ضدانعقاد نامناسب
• همولیز
• لخته
• حجم ناکافی نمونه
• نگهداری نمونه بیش از ۴ ساعت در دمای اتاق

Partial thromboplastin time: PTT

فاکتورهای انعقادی منجر به لخته شدن خون میشوند که یکی از این فاکتورها PTT است.

نوع نمونه: پلاسمای سیتراته(سدیم سیترات ۳.۲ %)

سی دقیقه تا یک ساعت قبل از دوز بعدی هپارین انجام شود

کاربرد:

• برای ارزیابی مسیر داخلی و مشترک انعقادی و نیز مانیتورینگ درمان با هپارین
• بررسی کمبودهای اکتسابی یا مادر زادی فاکتورهای انعقادی دخیل در مسیر داخلی و مشترک انعقادی

معیار های رد نمونه:

• ضدانعقاد نامناسب
• همولیز
• لخته
• حجم ناکافی نمونه
• نگهداری نمونه بیش از ۴ ساعت در دمای اتاق

Coombs test کومبس

آزمایش کومبس خون را بررسی می کند تا مشخص شود که آیا آنتی بادی خاصی در خون وجود دارد یا نه.

• نوع نمونه قابل اندازه گیری: خون کامل EDTA دار __. از خون وریدی بند ناف برای تشخیص آنتی بادی در نوزادان استفاده می شود
• خون با ترکیباتی آزمایش می شود که با آنتی بادی های موجود در خون واکنش نشان می دهند.
• هیچ آماده سازی خاصی برای این آزمایش لازم نیست.ناشتایی نیاز نیست.
• رد نمونه: همولیز واضح

نتایج: در صورت عدم تجمع گلبول های قرمز ، نتیجه طبیعی در نظر گرفته می شود.

انباشته شدن گلبول های قرمز در طول آزمایش ، نتیجه غیرطبیعی را نشان می دهد.

 

Coombs direct

• نتایج غیرطبیعی در آزمایش کومبس مستقیم
• انباشته شدن گلبول های قرمز در طول آزمایش ، نتیجه غیرطبیعی را نشان می دهد.
• جمع شدن سلولهای خونی در طی آزمایش کومبس مستقیم به این معنی است که در گلبول های قرمز خون آنتی بادی وجود دارد و ممکن است مبتلا به بیماری به نام همولیز باشید که باعث تخریب گلبول های قرمز خون توسط سیستم ایمنی بدن  می شود.

Coombs indirect

نتایج غیرطبیعی در آزمایش کومبس غیرمستقیم

نتیجه غیرطبیعی در آزمایش کومبس غیرمستقیم به این معنی است که آنتی بادی هایی در گردش خون وجود دارد که باعث می شود سیستم ایمنی بدن به هر سلول قرمز که برای بدن بیگانه است واکنش نشان دهد – به ویژه آنهایی که ممکن است در هنگام انتقال خون وجود داشته باشد.

بسته به سن و عارضه ، این نتیجه می تواند به معنی:

• اریتروبلاستوز جنینی
• تطبیق خون ناسازگار برای انتقال خون
• کم خونی همولیتیک به دلیل واکنش خود ایمنی یا مسمومیت دارویی باشد.

عمولاً برای زنان باردار آزمایش کومبس غیرمستقیم تجویز می شود تا قبل از زایمان در حین مراقبت های قبل از تولد ، آنتی بادی ها را مورد بررسی قرار دهند.

Blood Group= B.G RH

نوع نمونه قابل اندازه گیری: خون کامل (EDTA)
شرایط نمونه گیری: نیاز به ناشتایی نمی باشد.
با استفاده از نتایج آن گروه خونی افراد تعیین می‌شوند
معیارهای رد نمونه: خون لیز و لخته
کاربرد: تعیین گروه ABO و Rh خون در هنگام نیاز به دریافت خون به عنوان بخشی از آزمایشات روتین و به عنوان بخشی از آزمایش کامل خون (CBC).

Clotting time (CT)

باید به مصرف اسپرین توجه شود.

کاربرد: زمان لخته شدن نرمال برای خون بیمار در شرایط آزمایشگاهی در صورت مشکلات انعقادی و پلاکتی از حد نرمال خود فراتر خواهد رفت .این آزمایش معمولا قبل از اعمال جراحی درخواست می گردد.

• توقف خون
• زمان لخته شدن بر روی نمونه خون تازه انجام می شود و بیمار باید در آزمایشگاه باشد.
• باید به مصرف اسپرین توجه شود
• کاربرد: زمان لخته شدن نرمال برای خون بیمار در شرایط آزمایشگاهی در صورت مشکلات انعقادی و پلاکتی از حد نرمال خود فراتر خواهد رفت .
• این آزمایش معمولا قبل از اعمال جراحی درخواست می گردد.

روش مویرگی

• انگشت را با لانست برش دهید.
• لوله را روی خون نگه دارید ولوله به طور خودکار پر می شود.
• حالا پس از فواصل منظم، لوله را بشکنید.
• هنگامی که لخته شروع به تشکیل می کند، آن نقطه پایان و زمان لخته شدن است.

روش لوله آزمایش

• این آزمایش را در دمای ۳۷ درجه سانتی گراد انجام دهید.
• ۴ میلی لیتر خون برای روش لوله بردارید و زمان را شروع کنید.
• به زمانی که برای اولین بار تشکیل لخته ظاهر می شود توجه کنید.
• این آزمایش را می توان در چندین لوله برای دقت بیشتر انجام داد.

BT: bleeding time

• به مقدار کمی از خون محیطی نیاز دارند
• آزمایش با ایجاد یک برش کم عمق روی پوست و سپس ارزیابی اینکه چگونه پلاکت ها در صورت خونریزی، موجب انعقاد خون و تشکیل لخته میگردند،
• آزمایش BT متداول ترین آزمایش برای بررسی مشکلات انعقادی است.
• ابتدا محل برش که عموما روی پوست بخش داخلی ساعد است با ماده ضد عفونی کننده تمیز می شود تا احتمال ابتلا به عفونت به حداقل برسد. بعد، کاف فشارسنج بر روی دست قرار می گیرد و باد می شود. معمولا برای این آزمایشات برش کم عمقی روی پوست ایجاد میشود تا کمی خونریزی کند. سپس با استفاده از یک کرونومتر یا تایمر نظارت بر خونریزی انجام میشود. هر ۳۰ ثانیه، خونریزی ایجاد شده باید پاک شود تا هنگامی که خونریزی متوقف شود. سپس زمان لخته شدن خون ثبت و محل زخم بانداژ میشود.
• روش دوک شامل یک برش چاقو در انگشت تمیز شده یا لاله گوش بیمار با لانست است. در غیر این صورت روش شناسی یکسان است
• بسیاری از بیمارستان‌ها و سیستم‌های بهداشتی این آزمایش را بدون هیچ آسیبی حذف کرده‌اند.

(Erythrocyte sedimentation rate  (ESR

هدف بررسی عفونت و التهاب در بدن

نوع نمونه :خون کامل سیتراته(سدیم سیترات ۳.۸)

• سرعت سقوط گلبول های قرمز،
• نیازی به آمادگی آزمون خاصی نیست.
• تشخیص احتمال وجود التهاب و عفونت در بدن، آزمایش غیرتخصصی برای وجود التهابات می باشد هر گونه عاملی که سبب تغییر در سرعت رسوب سلولهای داخل خون شود با این آزمایش قابل تشخیص می باشد.

رد نمونه:

• حجم ناکافی نمونه،
• همولیز، لخته،
• نمونه فریز شده

Glucose-۶- Phosphate Dehydrognase: (G6PD)

آنزیمی است که در تولید انرژی نقش دارد.

نوع نمونه :خون کامل EDTA

معیارهای رد نمونه:

• حجم ناکافی نمونه، لخته،
• نمونه منجمد،
• همولیز

نتایج آزمایش بیمار:

• افزایش بیلیروبین،
• وجود هموگلوبین در ادرار
• کاهش شمارش گلبولهای قرمز
•  افزایش Heinz bodies در داخل گلبولهای قرمز را نشان دهد.

کاربرد:

• تشخیص کمبود مادرزادی آنزیم
• یرقان نوزادان
• بروز یک یا بیش از یک مورد حمله
• حونریزی دهنده حاد(همولیتیک)
• وجود علایم کم خونی(مانند خستگی، رنگ پریدگی، تپش قلب) در بیمارانی که سایر علل آنمی و یرقان در آنها رد شده است، انجام می شود.

 COLD Agglutination (cold.Agg)

نوع نمونه:سرم یا پلاسما بیمار

رد نمونه:همولیز، لیپیمیک شدید، قرار دادن نمونه در یخچل قبل از جداسازی، حجم ناکافی نمونه

کاربرد:جهت تشخیص بیماری همولتیک حاد و یا مزمن ایجاد شده در اثر اتوآنتی بادی های آگلوتنین سرد در بدن افراد می باشد.این اتوآنتی بادی ها در بدن بر علیه برخی شاخص های آنتی ‍ژنی روی گلبولهای قرمز ایجاد می گردد و در شرایط سخت بیماری های عفونی خاص همچون پنومونی مایکوپلاسمایی و مونونوکلئوز عفونی افزایش آگلوتنین های سرد و علائمی همچون سیانوز نقاط انتهایی بدن که در معرض سرما قرار دارد و در موارد حاد همولیز اتفاق می افتد.

Fibrinogen:(Fib)

رد نمونه: ضدانعقاد، نامناسب، همولیز، لخته، نمونه‌ای که بیشتر از ۴ ساعت در دمای اتاق باشد

نوع نمونه:  پلاسمای PCسیتراته، (سدیم %سیترات ۳.۲

کاربرد: در بررسی موارد خونریزی، مشکلات انعقادی، PT, PTT بالا،یا بعنوان بخشی از پانل تشخیصی DIC اندازه گیری میشود.

Acid Hemolysis (Hem Test)

نوع نمونه :سرم بیمار به همراه خون تام دفیبرینه یا EDTA

روش انجام:  بررسی همولیز گلبولهای قرمز

کاربرد: جهت تشخیص بیماری هموگلوبینوری حمله ای شبانه ( PNH )می باشد.

در این بیماری گلبولهای قرمز بیمار در صورت نقص غشایی در مقابل سرم نرمال به عنوان منبعی از کمپلمان و در مقابل سرم خود فرد در محیط اسیدی به صورت غیرطبیعی دچار همولیز خواهند شد.

Leishmania Direct smear: (lishma.Dir)

نوع نمونه: زخم

شرایط بیمار: از بتادین، ترکیبات دارای جیوه و پماد استفاده نکرده باشد

کاربرد: تشخیص لیشمانیوز و یافتن انگل لیشمانیا در ضایعه مشکوک

u LE. Cell

نوع نمونه: خون تام دفیبرینه

کاربرد: سلول LE ، نوتروفیلی است که توده کروی شکل و هموژنی از ماده هسته ای تغییر شکل یافته را بلعیده است و جهت بررسی بیماری لوپوس اریتماتوزیس سیستمیک استفاده می شود اما اختصاصی نیست در برخی از بیماریهای اتوایمیون و بیماریهای کلاژنی ,هپاتیت مزمن , بیماری سرم و واکنشهای دارویی نیز ممکن است دیده شود .

سرعت رسوب گلبول‌های قرمز

• آزمایش سرعت رسوب گلبول‌های قرمز جزء آزمایش‌های هماتولوژی است که به طور غیرمستقیم میزان التهاب موجود در بدن را اندازه‌گیری می‌کند.
• این آزمایش معمولاً در کنار دیگر آزمایش‌ها گرفته می‌شود و می‌تواند به پزشک در تشخیص بهتر علت بیماری کمک کند.
• اگر در بدن التهابی وجود داشته باشد گلبول‌های قرمز به هم می‌چسبند و ته‌نشین می‌شوند. این عمل بر سرعت رسوب طبیعی اثر می‌گذارد و ممکن است آن را از محدوده نرمال خارج کند.

Lupus Anti Coagulant: (LAC)

نوع نمونه: پلاسمای سیتراته(سدیم سیترات ۳.۲ %)

معیار رد نمونه: ضدانعقاد نامناسب، همولیز، لخته، حجم ناکافی نمونه

کاربرد: بروز ترومبوز یا ترومبوآمبولی سقط مکرر ارزیابی سندرم آنتی فسفولیپید غیرطبیعی بودن نتیجه آزمایش PTT * این آزمایش برای تشخیص لوپوس به کار نمی رود.

LAC یک اتوآنتی‌بادی است که در اثر حساسیت سیستم ایمنی بدن به فسفولیپیدها یا پروتئین‌های مرتبط با فسفولیپیدهای خودی در بدن تولید می‌شود. فسفولیپیدها نقش حیاتی در فرایند انعقاد خون ایفا می‌کنند. فسفولیپیدها در سطح پلاکت ها وجود داشته و در فعال شدن فاکتورهای انعقادی در فرایند هموستاز نقش دارند.

 

(Osmotic Fragility (OF

نوع نمونه: خون هپارینه

روش انجام: بررسی همولیز طبق قوانین اسمز در محیط هایپوتونیک

کاربرد: این آزمایش روش ساده‎ای برای ارزیابی نسبت حجم/ سطح(Surface area/ volume)  در گلبول قرمز است از این آزمایش برای تشخیص بیماری اسفروسیتوز ارثی استفاده می‎شود. همچنین در غربالگری بیماری تالاسمی نیز کاربرد دارد.

در این بیماری دیواره گلبول قرمز کروی میشود.

Protein C
Prot.C

نوع نمونه: پلاسمای سیتراته(سدیم سیترات ۳.۲ %)

شرایط بیمار: حتی المقدور ۱۰ روز مصرف وارفارین قطع گردد

معیارهای رد نمونه : ضدانعقاد نامناسب، همولیز، لخته، نمونه غیرمنجمد

پروتئین C در بدن توسط کبد تولید می شود و کمبود آن، روند تنظیم تشکیل لخته های خونی در بدن را به هم می زند.

Protein S
Prot.S

نوع نمونه: پلاسمای سیتراته(سدیم سیترات ۳.۲ %)

شرایط بیمار: حتی المقدور ۱۰ روز مصرف وارفارین قطع گردد

معیارهای رد نمونه:  ضدانعقاد، نامناسب، همولیز، لخته، نمونه غیرمنجمد

پروتئین S به عنوان یک فاکتور کمکی (کوفاکتور) مهم برای پروتئین C عمل می کند. این دو پروتئین با همدیگر سبب غیرفعال شدن فاکتورهای انعقادی خاص (فاکتورهای V و VIII) که برای تولید و تشکیل لخته خون لازم هستند، شده و به این طریق فرایند تشکیل لخته خون را تنظیم و کنترل می کنند.

Protein Electrophoresis Serum)P.EP)

نوع نمونه:  سرم، مایع نخاع(CSF)

کاربرد:  تشخیص و مانیتور کردن بیماری مولتیپل میلوم و دیگر اختلالات متابولیسم پروتئین‌ها غیرطبیعی بودن سطح پروتئین تام یا آلبومین سرم تجسس پروتئین‌های غیرطبیعی در سرم شناسایی پروتئین مونوکلونال(تولید بیش از حد یک نوع ایمونوگلوبولین) تشخیص علت و ارزیابی شدت دفع پروتئین در ادرار(به دلیل آسیب کلیوی در اثر دیابت، التهاب مزمن، بیماری‌های اتوایمیون یا سرطان‌ها)

علاوه بر وجود دستگاه‌های اتوماتیک، آزمایش‌های غیر وابسته به دستگاه شمارنده سلولی نیز بر اساس روش‌های تایید شده از طرف آزمایشگاه مرجع سلامت کشور انجام می‌شود که می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

الکتروفورز هموگلوبین جهت ردیابی علت کم‌خونی‌های غیر از فقر آهن، کم‌خونی‌های بدون علت، الکتروفورز پروتئین‌های خون با علل شایع در تشخیص ناهنجاری‌های کبد و مغز استخوان

آزمایش PD6G برای تشخیص علت زردی در نوزادانی که کاهش بیلی‌‌روبین خون در آن‌ها به طول انجامیده یا زردی و کم‌خونی بدون علت در نوزادان، اطفال و حتی بزرگسالان

سایر آزمایش‌هایی که تشخیص آنها وابسته به تهیه لام خون محیطی است.

 

پرسش‌های متداول

 آیا آزمایشگاه هماتولوژی تنها به تشخیص بیماری‌های خونی می‌پردازد؟

بله، اصلی‌ترین وظیفه آزمایشگاه هماتولوژی تشخیص و تجزیه و تحلیل بیماری‌های خونی است. اما نقش این آزمایشگاه‌ها در تحقیقات پزشکی نیز بسیار مهم است.

چگونه می‌توانم بهترین آزمایشگاه هماتولوژی را انتخاب کنم؟

برای انتخاب آزمایشگاه هماتولوژی، به عواملی مانند تجهیزات پیشرفته، تجربه کادر پزشکی و تخصص در زمینه هماتولوژی توجه کنید.

آیا آزمایشگاه هماتولوژی در تحقیقات سرطان نقش دارد؟

بله، آزمایشگاه هماتولوژی به عنوان یکی از ابزارهای مهم در تحقیقات سرطان برای تشخیص زودرس و مانیتورینگ درمان نقش اساسی دارد.

 آیا تکنیک‌های پیشرفته در آزمایشگاه هماتولوژی هزینه‌بر هستند؟

بله، تکنیک‌های پیشرفته ممکن است هزینه بر باشند. اما در بسیاری از موارد، این هزینه با اطلاعات دقیق و تشخیص صحیح جبران می‌شود.

 آیا آزمایشگاه هماتولوژی برای تشخیص بیماری‌های ژنتیکی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

بله، آزمایشگاه هماتولوژی در تشخیص بیماری‌های ژنتیکی نیز نقش دارد. بررسی خون و تحلیل ژنتیکی می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد وضعیت سلامتی فرد ارائه دهد.